Kako je biti sa druge strane katedre, od prošle godine znaju studenti i studentice Univerziteta u Banjaluci, i to zahvaljujući aplikaciji za ocjenjivanje profesorica i profesora i fakulteta koju je inicirala Unija studenata RS. Rezultati ankete koju su popunjavali registrovani studenti i studentice objavljeni su i dostupni na zvaničnoj stranici Unije studenata RS http://www.unijastudenatars.com/.
Strah od “stuba srama”
Ratko Savić, generalni sekretar Unije studenata RS, za Školegijum ističe da se nakon godinu dana teško mogu očekivati radikalne promjene, ali je važno da je stvar pokrenuta sa mrtve tačke. U tom smislu ovu aplikaciju vidi kao veoma važan korak u uspostavljanju boljeg odnosa profesora i studenata.
“Smatramo da je javna osuda dovoljna kazna profesorima. Naravno, očekujemo da će i Univerzitet preuzeti određene korake po pitanju radikalnih slučajeva”, kaže Savić, i dodaje da je aplikacija pokrenuta jer studenti nisu zadovoljni evaluacijom koju sprovodi Univerzitet.
“Netransparentnost tog procesa ne ulijeva povjerenje studentima, a naše insistiranje za boljim kvalitetom visokog obrazovanja usmjereno je i na odgovornost profesora”, objašnjava Savić.
Studenti su ocjenjivali stepen tehničke opremljenosti fakulteta, kvalitet studijskih programa i stečenog znanja, ali i mogućnost zapošljavanja nakon diplomiranja, odnos profesora i studentskih službi prema studentima, te njihovu angažovanost u radu.
“Pitanja su zatvorenog tipa, a odnose se na standardne kriterijume koje bi određeni fakultet odnosno profesor trebao ispunjavati, kao što su redovno izvođenje nastave, odnos prema studentima, odgovarajuća literatura, adekvatno objašnjavanje, dostupnost za konsultacije i sl. Student je mogao da izabere ocjenu od 1 do 10, gdje je 1 najniža, a 10 najviša”, objašnjava Savić.
Među najlošije ocijenjenim profesorima i profesoricama našli su se i neki visoko pozicionirani politički kadrovi, od kojih je najzvučnije ime potpredsjednik SNSD-a Nikola Špirić. Studenti Ekonomskog fakulteta dali su mu ocjenu 2,34, čime je zauzeo peto mjesto među najlošije rangiranim profesorima.
Ispred njega su profesorice i profesori: Mira Milić, Arhitektonsko-građevinski fakultet (1,81), Lana Nežić, Medicinski fakultet (2,07), Radenko Višnjić, Arhitektonsko-građevinski fakultet (2,11) i Danijela Kardaš, Mašinski fakultet (2,14).
Studenti smatraju da su najviše ocjene zaslužili: Zoran Đurić, Elektrotehnički fakultet (4,99), Saša Petković, Ekonomski fakultet (4,98), Jovan Škundrić, Mašinski fakultet (4,95), Maja Ilić, Arhitektonsko-građevinski fakultet (4,95) i Maja Mandić sa Filološkog fakulteta (4,95).
Sudeći po rezultatima, najlošiji fakulteti Univerziteta u Banjaluci su: Arhitektonsko-građevinsko-geodetski, Medicinski, Fakultet fizičkog vaspitanja i sporta, Akademija umjetnosti i Filozofski fakultet, dok su najbolje ocjene dobili: Elektrotehnički, Poljoprivredni, Mašinski, Ekonomski i Fakultet političkih nauka.
Studenti protiv Univerziteta: Čiji podaci su relevantni?
Formulisanje pitanja u ovakvim anketama već godinama je tema diskusije na Univerzitetu, jer se postavlja pitanje šta se zapravo ocjenjuje u nastavnom procesu i koji kriterijumi se pokušavaju zadovoljiti.
Neki od profesora i profesorica koje smo kontaktirali kažu da ne znaju mnogo o ovom projektu, te da su iz medija saznali da studenti sprovode anketiranje. Neki od njih odbili su da govore za Školegijum, jer nemaju informacije o tome kako funkcioniše proces ocjenjivanja ni da li je pouzdan. Oni koji su odgovorili na naša pitanja podržavaju inicijativu studenata, ali i sumnjaju u relevantnost podataka, jer uzorak anketiranih nije dostupan na stranici.
Maja Ilić, profesorica na Arhitektonsko-građevinsko-geodetskom fakultetu našla se na listi najbolje ocijenjenih profesora. Za Školegijum ističe da je evaluacija nastavnog procesa u neku ruku i odgovornost svakog od nastavnika prema sebi, ukoliko želi da unaprijedi svoje metode.
“Univerzitet već godinama sprovodi anketu zaposlenih nastavnika i saradnika, ali rezultati ankete nisu javni niti su dostupni studentima. Stoga je i logično da se javi ovakva inicijativa od strane studenata koji žele da dobiju podatke anketa koje popunjavaju svake godine. Ipak, nisam sigurna u relevantnost podataka s obzirom da je bilo dovoljno da pet studenata popuni anketu da bi rezultati bili objavljeni, dakle uzorak anketiranih nije bio dostupan. Takođe nije bilo jasno da li neko može popuniti anketu više puta. Tako da rezultate ne bih uzimala ozbiljno, ali bih samu inicijativu shvatila kao upozorenje na netransparentnost podataka univerzitetske ankete“, kaže profesorica Ilić.
S tim je saglasan i Ratko Savić iz Unije studenata RS, koji je istakao da je upravo anketa koju sprovodi Univerzitet bila povod studentskog projekta.
„Anketu je sprovodio KOK (Komisija za osiguranje kvaliteta) kao vid unutarnje evaluacije. Međutim, Univerzitet je anketu sprovodio isključivo pro forme, jer je to zakonska obaveza. Rezultati su dostavljani Senatu Univerziteta, ali samo zbirni rezultati, bez rezultata svakog profesora pojedinačno. Anketu su pri tome sprovodili profesori, tako da i to nameće određena pitanja”, ističe Savić.
Na Univerzitetu u Banjaluci trenutno studira 20 000 studenata. Prema podacima koje smo dobili od Unije studenata RS, 2000 registrovanih, odnosno 10 posto banjalučkih studenata učestvovalo je u anketiranju.
“Da bismo anketu smatrali relevantnom, upitnik je trebalo da popuni pet posto, odnosno 1000 studenata. Tako da je uzorak zadovoljio kriterijume”, ističe Savić i dodaje da svaki student sa svog naloga može samo jednom odgovoriti na upitnik.
Anketa, međutim, funkcioniše tako da profesori nemaju uvid prema kojim kriterijumima su ocijenjeni loše, a prema kojim dobro, niti se može utvrditi objektivnost studentskih ocjena.
“Naravno da je svaka ocjena pojedinog studenta subjektivna, isto kao što i profesori subjektivno ocjenjuju studente. Međutim, zbir subjektivnih ocjena pojedinaca daje objektivnu ocjenu grupe, u ovom slučaju studenata”, objašnjava Savić.
Informatička generacija
Među profesorima koji podržavaju inicijativu studenata je i doc. dr Vlade Simović, s Fakulteta političkih nauka Univerziteta u Banjaluci.
“Studentske organizacije imaju pravo da korištenjem interneta i mehanizama koje im omogućava informatičko doba dobiju presjek stanja studentskog zadovoljstva ili nezadovoljstva radom visokoškolskih ustanova. Na ovaj način se dobija uvid u to kako studenti vrednuju određene fakultete i nastavni kadar koji im predaje i sa kojim su u komunikaciji putem nastave, vježbi i ostalih oblika akademskog rada. Takve studentske aktivnosti trebale bi da budu od koristi visokoškolskim institucijama jer kroz njihovo praćenje mogu da umnogome dobiju jasniju sliku studentskog odnosa prema njima”, objašnjava profesor Simović.
On naglašava da univerziteti imaju veliku društvenu odgovornost, jer školuju kadar koji će da preuzme mnoge značajne funkcije u društvu.
“Njihova uloga u snaženju ovog prostora je bitna. Zbog toga su sve aktivnosti koje imaju za cilj jačanje kvaliteta visokog obrazovanja, čak i kada su male kao što je ova studentska akcija, više nego dobrodošle i korisne za sistem visokog obrazovanja na ovom prostoru”, kaže Vlade Simović.
Studentsko ocjenjivanje, prema njegovom mišljenju, može da bude dobar putokaz za poboljšanje rada visokoškolskih institucija i stvaranje boljeg akademskog ambijenta.
“Mane su u mogućoj zloupotrebi interneta i procesa glasanja. No to je opšti rizik rada i djelovanja putem interneta i on je kao takav uvijek i svugdje prisutan. Suštinski, ovakve aktivnosti su korisne i dio su studentske potrebe da poboljšaju kvalitet visokoškolskog obrazovanja”, zaključuje profesor.
Evropski primjer
Aplikacija obuhvata bazu podataka o fakultetima, studijskim programima i profesorima, te bazu podataka registrovanih studenata sa brojevima indeksa.
“Studentima su unaprijed na osnovu ličnih podataka zadati korisnički nalozi koje aktiviraju na online aplikaciji unošenjem tzv. sigurnosnih podataka i kreiranjem korisničkog imena i šifre. Korisnik po tom na mail adresu dobija potvrdu aktivacije i u mogućnosti je da koristi svoj nalog”, objašnjava Savić.
Prema njegovim riječima, student odgovara na postavljena pitanja i na skali od 1 do 10 ocjenjuje koliko je zadovoljan određenim fakultetom odnosno profesorom.
“Sistem pruža zaštitu podataka tako da nije moguće utvrditi sa kojeg naloga su podaci uneseni, čime je anonimnost studenata zagarantovana. Odgovori se potom automatski obrađuju putem algoritma i pretvaraju u rezultat”, kaže Savić.
Generalni sekretar Unije studenata RS naglašava da je banjalučka aplikacija pohvaljena u Evropskoj studentskoj uniji: “Pozvani smo da sa njima podijelimo svoje znanje i iskustvo vezano za ovu aplikaciju, tako da je i to motiv više da radimo na ovom projektu”.
Unapređenje nastave do nivoa kojim bi studenti bili zadovoljni dugoročan je proces. Jedan korak ka tome je jasan stav studenata o tome kakvu nastavu i kakve predavače žele. Sada to imaju gdje otvoreno reći.
