Prijedor se nalazi u sjeverozapadnom dijelu Bosne i Hercegovine, a kako kažu sami Prijedorčani – prepoznatljiv je po Fabrici keksa i vafla Mira, Rudniku željezne rude Ljubija i kompaniji Arcelor Mittal, te Fabrici za preradu voća Prijedorčanka. Prema popisu stanovnika iz 2013. godine, u općini živi 97.588 stanovnika. Prema kategorizaciji vlasti Republike Srpske, Prijedor je razvijena jedinica lokalne samouprave.
Gradonačelnik Prijedora je Slobodan Javor (1989) iz SNSD-a koji čini većinu u Gradskom vijeću Prijedora, u kojem djeluje 31 vijećnik i vijećnica (SNSD osam; Pokret za Prijedor, SPS, Socijalistička partija i Ujedinjena Srpska po dva vijećnika; jedna nezavisna vijećnica, jedan predstavnik nacionalnih manjina i 13 samostalnih odbornika). Od početka aktuelnog saziva Skupštine Grada Prijedora krajem 2020. godine, od 31 odbornika čak njih 13 do danas je napustilo stranku sa čije su liste mandate dobili: svih šest iz DNS-a, sva tri iz SDS-a, oba iz PDP-a i oba iz SDA.) Prema dostupnim podacima (revizorski Izvještaj iz 2020. godine), a prema evidenciji Odsjeka za ljudske resurse, u gradskoj administraciji su zaposlene 294 osobe (223 službenika, 21 namještenik, 46 pripadnika Teritorijalne vatrogasno-specijalističke jedinice Prijedor i četiri funkcionera), a kod nižih potrošačkih jedinica za koje se sredstva za lična primanja obezbjeđuju u budžetu Grada zaposleno je 210 osoba.
Kandidati za gradonačelnika na izborima zakazanim za oktobar 2024. godine su Slobodan Javor iz SNSD-a i Maja Dragojević Stojić iz SDS-a.
U Prijedoru djeluje Vrtić Radost sa sedam objekata, od kojih onaj u Ljubiji, jedan od većih, nije u funkciji, u kojima boravi oko 450 djece; 12 osnovnih i šest srednjih škola, osnovna i srednja muzička škola, Centar Sunce za djecu s poteškoćama u razvoju, te Visoka medicinska škola, Rudarski fakultet i Visoka škola za ekonomiju i informatiku. U školskoj 2023/24. na području Prijedora nastavu je pohađalo 4.680 osnovaca i 2.200 srednjoškolaca, a o drugim kategorijama školaraca nema preciznih podataka.
Prema aktuelnom zakonodavstvu u RS-u, osnovne škole su u ingerencijama Vlade RS-a koja imenuje direktore i u budžetu izdvaja sredstva za pokrivanje potrebe osnovnih škola, dok je nadležnost nad srednjim školama podijeljena – Vlada RS-a imenuje upravu i iz budžeta RS-a isplaćuje plate, a lokalne zajednice pokrivaju sve druge troškove ili potrebe.
Srednje škole na području grada su JU Gimnazija Sveti Sava Prijedor, JU Elektrotehnička škola Prijedor, JU Mašinska škola, JU Poljoprivredno-prehrambena škola, JU Ugostiteljsko-ekonomska škola, JU Srednjoškolski centar, JU Muzička škola Savo Balaban i JU Centar Sunce. Na internet-stranicama ovih obrazovnih institucija uglavnom nema broja đaka, nastavnica i nastavnika.
U sastavu gradske uprave djeluje Odjeljenje za obrazovanje, zdravstvo, socijalnu zaštitu i pronatalitetnu i demografsku politiku. U ingerencijama Odjela je praćenje i proučavanje stanja u obrazovanju i vaspitanju te preduzimanje mjera za unapređenje kroz kontinuiranu saradnju sa ustanovama predškolskog, osnovnog, srednjeg i visokog obrazovanja kao i kroz rad sa aktivima direktora osnovnih i srednjih škola i ostalim nadležnim tijelima iz ove oblasti, te donošenje mjera za poboljšanje učeničkog i studentskog standarda kroz izradu plana stipendiranja, vođenje evidencije o dodijeljenim stipendijama, saradnju sa učeničkim i studentskim organizacijama čiji su programi orijentisani na zadovoljavanje potreba u oblasti obrazovanja. Ni kod njih nema podataka koliko učenika pohađa koju školu ili koliko osoblja zapošljavaju škole...
Budžeti
U tekstu koji slijedi korišteni su podaci iz Izvještaja o izvršenju budžeta, a za 2024. iz Prijedloga rebalansa budžeta iz juna 2024. godine.
Od 2021. do 2024. godine budžet Grada je blago rastao – sa oko 68 miliona KM do blizu 84 miliona, za oko 20 posto. U tom periodu sredstva za obrazovanje su gotovo dvostruko uvećana.
Najveći troškovi svih škola, u onom dijelu budžeta koji pokriva lokalna zajednica, predstavljaju utrošak za energiju, komunalne usluge, komunikaciju i transport – između 40 i 50 hiljada KM, i prevoz radnika – između devet i 13 hiljada KM. Ostali troškovi su tekuće održavanje objekata i opreme, nabavka objekata i opreme i sistematski pregledi radnika, osiguranje radnika i učenika, izrada pravilnika, rasporeda, procjena rizika, protivpožarna zaštita i slično.
2024. godina
Za 2024. budžetom su planirana sredstva u visini od 71.629.766,00 KM, od toga za obrazovanje 5.676.450,00 KM, da bi se rebalansom ukupan budžet povećao na 83.881.471 KM, a iznos predviđen za obrazovanje na 7.546.942,00 KM.
Prema rebalansu budžeta za 2024. godinu, predviđeno je da Vrtić Radost prikupi 832.000,00 KM od participacije roditelja za smještaj i vaspitno-obrazovni rad s djecom, a srednje škole 86.800,00 KM.
Dječiji vrtić Radost u 2024. godini na raspolaganju ima 3.268.000,00 KM, od čega za plate i naknade zaposlenih 2.490.000,00 KM, za utrošak energije, komunalnih, komunikacijskih i transportnih usluga 125.000,00 KM, a za materijal za posebne namjene 230.000,00 KM.
Rebalansom je raspoređeno ili dodijeljeno Gimnaziji Sveti Sava 142.000,00 KM; Elektrotehničkoj školi 142.905,00 KM; Mašinskoj školi 140.405,00 KM; Poljoprivredno-prehrambenoj 122.700,00 KM; Ugostiteljsko-ekonomskoj 153.710,00 KM; Srednjoškolskom centru 151.500,00 KM; Muzičkoj školi 125.600,00 KM; Centru Sunce 218.300,00 KM (od čega za ishranu i prevoz 125.000,00 KM).
Povećanja, sitna radovanja
Prema planu troškova, dva miliona KM više u iznosu predviđenom za obrazovanje odnose se na izgradnju fiskulturne sale u JU Osnovna škola Branko Ćopić Gomjenica (650.00,00 KM); na izgradnju i opremanje novog objekta JU Dječiji vrtić Radost Prijedor (350.000,00 KM) i na investiciono održavanje, rekonstrukciju i adaptaciju zgrada i objekata – zamjena stolarije na objektu Elektrotehničke i Mašinske škole (400.000,00 KM).
Sitnije stavke odnose se na povećanja srednjim školama za redovne aktivnosti: tako je budžet Gimnazije povećan za 2.100,00 KM (za takmičenje učenika, za šta je dodatnih 3.428,00 KM dobila i Elektrotehnička škola); Mašinska škola je dobila dodatnih 1.000,00 KM (iznos za izradu rasporeda, troškove manifestacija, slavu škole i slično je povećan sa 8.000,00 KM na 9.000,00 KM!); isto toliko i za iste potrebe dodijeljeno je i Poljoprivredno-prehrambenoj školi, a za slično namjene je Ugostiteljska škola dobila dodatnih 2.000,00 KM. Istovremeno su školama smanjivani planirani iznosi u drugim redovnim stavkama: manje će se trošiti na materijale za nastavu, za prevoz radnika, za protivpožarne mjere, za izradu rasporeda, za telefon, za zakup dvorane... Muzičkoj školi su, naprimjer, rebalansom smanjeni budžetom planirani iznosi za 15.000,00 KM (za energiju, telefon, režijski materijal, tekuće održavanje, putovanja, sistematske preglede, osiguranje učenika, izradu rasporeda...), a povećani izdaci za nabavku postrojenja i opreme za oko 20.000,00 KM.
Kako se došlo do toga da jednoj školi treba povećati iznos za npr. slavu škole, a drugoj za isto smanjiti, da bi sve škole po nekom osnovu na kraju ipak dobile neko minorno povećanje, ostaje nejasno. Stiče se utisak da se planirani budžet mijenjao odoka, tj. da ni kod planiranja nije bio čvrsto zasnovan na mjerljivim pokazateljima. Zanimljivo je da takve nesigurnosti, pa ni potrebe da se nešto oduzima da bi se nešto povećalo, kakva je pravilo za obrazovanje, kod vjerskih institucija nema. Njima je rebalansom je povećan grant za tekuće i kapitalne projekte u iznosu od 25.000 KM, učešće u izgradnji parohijskih domova u iznosu od 20.000 KM i kapitalni grant za izgradnju manastira Miloševac u iznosu od 50.000 KM. Istom logikom koja važi za škole vjerovatno ni Dobrovoljna vatrogasna društva rebalansom nisu dobila ništa više od ranije planiranih 40.000,00 KM, ali su plate zaposlenima u gradskoj upravi povećane za 860.000,00 KM, dok su troškovi za manifestacije od posebnog interesa za promociju Grada sa planiranih 399.000,00 KM povećani na 474.000,00 KM (Doček Nove godine na Trgu, Doček dječije Nove godine, Dan Republike, Obilježavanje Dana grada, Obilježavanje Krsne slave grada, Konferencija beba, Međunarodni dan djeteta, Dani zime na Kozari, Prijedorska zima 2024. godine – Zimska čarolija i Ostale gradske manifestacije od interesa za promociju Grada).
Osim za potrebe srednjih škola, sredstva za obrazovanje i vaspitanje namijenjena su za sufinansiranje troškova usluga boravka djece u privatnim predškolskim ustanovama (250.000,00 KM); za subvencioniranje đačkog prevoza (110.000,00 KM); za projekat Inkluzivne škole – inkluzivne zajednice (15.000,00 KM); za grantove za obrazovanje i vaspitanje (49.590,00 KM smanjeno sa 50.000,00!); za pomoć mladim talentima (20.000,00 KM); za prevoz đaka oštećenog sluha u Banjaluku (25.000,00 KM); za poklone za učenike prvog razreda u osnovnim školama (6.000,00 KM); za takmičenje učenika osnovnih i srednjih škola (13.000,00 KM); za nabavku udžbenika za učenike osnovne škole od 5. do 9. razreda (610.000,00 KM); za učešće u finansiranju Rudarskog fakulteta (60.000,00 KM); za stipendije studentima i učenicima srednjih škola (550.000,00 KM); za udžbenike za učenike u stanju socijalnih potreba (10.000,00 KM); za sportske stipendije (60.000,00 KM).
Uz osnovni budžet za obrazovanje, u 2024. godini je planirano i 20.000 KM za finansiranje projekata iz Akcionog plana za rješenje problema Roma u oblastima zapošljavanja, stambenog zbrinjavanja, obrazovanja i kulture i zdravstvene i socijalne zaštite na području grada Prijedora za period 2024–2028. godine.
Podrška izjednačavanja djece i omladine sa smetnjama u razvoju, što inače sufinansira Republika Srpska, kroz rebalans je smanjena sa 81.000,00 KM na 40.000,00 KM.
Predsjednik Republike Srpske je uskočio sa 900.000,00 KM; sa 500.000,00 KM za opremanje vrtića Radost i sa 400.000,00 za zamjenu stolarije na objektima Elektrotehničke i Mašinske škole.
Poređenja radi, u isto vrijeme za plate i naknade zaposlenih u Gradskoj upravi predviđeno je 10.890.000,00 KM, za medijsku promociju grada je planirano 775.000,00 KM, od čega 549.700,00 KM za Informativno-poslovni centar Kozarski vjesnik, koji u svom sastavu ima sedmične novine, radio, TV i internet-portal; 255.000,00 KM za vjerske objekte (samo jedne konfesije!), 550.000,00 KM za naknade odbornicima, komisijama i odborima; 100.000,00 KM za finansiranje političkih partija; za Teritorijalnu vatrogasno-spasilačku jedinicu Prijedor 622.500,00 KM; za razvojne projekte i podsticaj zapošljavanja 1.468.000,00 KM (subvencija Autotransportu AD 650.000,00 KM, za razvoj privrednih subjekata 225.000,00 KM, grant Gradskoj tržnici a. d. Prijedor 53.000,00 KM...); za poljoprivredu i ruralni razvoj 1.229.502,00 KM (podsticaj i razvoj u poljoprivrednoj proizvodnji 700.000,00 KM, učešće u finansiranju JP Protivgradna preventiva Republike Srpske a. d. Gradiška 45.000,00 KM, izgradnja pristupnog puta ispred hladnjače za skladištenje voća u Omarskoj 49.959,00 KM...); za sport i aktivnosti u fizičkoj kulturi Grada Prijedora 1.641.000,00 KM (dotacije za sportske klubove i organizacije 700.000,00 KM, sportske manifestacije od značaja za Grad 190.000,00 KM, zakup SD Mladost Prijedor 300.000,00 KM, teren sa vještačkom travom 175.000,00 KM...); za NVO 755.000,00 KM (za učešće u finansiranju jednokratnih pomoći, upućivanja na banjsko liječenje i dio troškova sahrana penzionera 310.000,00 KM, za finansiranje omladinskog sektora 80.000,00 KM...); za javne kuhinje 220.000,00 KM; za Crveni krst 100.000,00 KM; za vantjelesnu oplodnju 100.000,00 KM; Fond za natalitet 300.000,00 KM; Program komunalne potrošnje i infrastrukture 4.368.000,00 KM (sredstva za zaštitu čovjekove okoline 30.000,00 KM, sufinansiranje neprofitabilnih autobuskih linija i rada pauk-vozila 288.000,00 KM, javna rasvjeta – redovna potrošnja 800.000,00 KM, ulična rasvjeta 50.000,00 KM, infrastruktura za led-rasvjetu 840.000,00 KM, adaptacija ulične rasvjete na novoizgrađenu niskonaponsku mrežu 40.000,00 KM); za održavanje i izgradnju objekata u mjesnim zajednicama 3.128.022,00 KM; za boračko-invalidsku zaštitu 764.000,00 KM; za kamate na primljene zajmove u zemlji 860.000,00 KM; za otplatu glavnice za primljene zajmove u zemlji 1.741.000,00 KM; za sudske presude 120.000,00 KM; za subvenciju Toplani a.d. Prijedor 3.200.00,00 KM; za Razvojnu agenciju grada Prijedora Preda 593.350,00 KM, od čega za plate i naknade zaposlenih 525.000,00 KM; za projekte iz strategije razvoja Turističke organizacije Grada Prijedora 855.800,00 KM. Za izbore koji se održavaju u oktobru 2024. godine planirano je 431.000,00 KM, za manifestacija od posebnog interesa za promociju Grada 474.000,00 KM, od čega za manifestacije od značaja za grad 254.500,00 KM; za pozorište 1.386.250,00 KM, od čega 1.124.250,00 KM za plate i naknade zaposlenima; za Galeriju Sreten Stojanović 181.300,00 KM, za Centar za prikazivanje filmova 325.470,00 KM, od čega za plate i naknade zaposlenima 195.000,00 KM; za biblioteku Ćirilo i Metodije 115.700,00 KM, a za Muzej Kozare 98.220,00 KM.
I tako dalje.
2021–2023.
U 2021. godini, prema Izvještaju o izvršenju budžeta Grada Prijedora, budžet je iznosio 67.954.916 KM. Za obrazovanje je izvornim budžetom bilo planirano 3.979.384 KM, ali je rebalansom smanjeno na 3.700.497 KM.
Prvom verzijom budžeta je planirano da škole ostvare 104.000,00 KM vlastitog prihoda, a ostvareno je 87.800,00 KM, dok je prihod Vrtića bio 650.000,00 KM.
Uz budžete škola (836.300,00 KM) za obrazovanje je izdvojeno i 18.018,00 KM za projekat Inkluzivne škole – inkluzivne zajednice, 61.968,00 KM za grantove za obrazovanje i vaspitanje; 37.000,00 KM za učešće u finansiranju Rudarskog fakulteta; za grantove za naučno-istraživački rad je bilo predviđeno 3.600,00 KM, pa rebalansom smanjeno na 1.600,00 KM, a na kraju izvršeno 1.500,00 KM; nula KM za subvencije prevoza učenika i boravak djece u vrtićima; učešće u finansiranju naučno-istraživačkog rada 7.000,00 KM; za izdavačku djelatnost je bilo planirano 8.000,00 KM, a izvršeno 6.810,00 KM; za studentske stipendije 505.560,00 KM (373 studenta i 430 srednjoškolaca!); za jednokratnu pomoć studentima 116.700,00 KM, za takmičenje učenika osnovnih i srednjih škola planirano 5.000,00 KM, a realizovano nula KM; za sanaciju fasadnih staklenih stijena na Osnovnoj školi Desanka Maksimović (iz kreditnih sredstava) planirano 25.000,00 KM, a realizovano nula KM; za sanaciju i rekonstrukciju Osnovne škole Dositej Obradović u Rasavcima (iz kreditnih sredstava) 18.230 KM; za sanaciju i rekonstrukciju po projektu Sanacija drugog sprata JU Gimnazija Sveti Sava od posljedica zemljotresa 18.600 KM; za razvoj školskog sporta 42.551 KM; subvencije đačkog prevoza 20.466 KM; prevoz đaka oštećenog sluha Banja Luka 20.085 KM; za projekte iz Akcionog plana za rješenje problema Roma u oblastima zapošljavanja, stambenog zbrinjavanja, obrazovanja i kulture i zdravstvene i socijalne zaštite na području grada za period 2019–2023. je bilo planirano 20.000,00 KM, a realizovano nula KM; za udžbenike za đake u stanju socijalne potrebe 6.900,00 KM; za podršku izjednačavanju djece i omladine sa smetnjama u razvoju, što sufinansira Republika Srpska, planirano je 62.000,00 KM, pa smanjeno na 39.434,00 KM i realizovano 38.255,00 KM; za investiciono održavanje i rekonstrukciju i adaptaciju zgrada i objekata (iz kredita) 31.577,00 KM...
Uz to su troškovi rada Dječijeg vrtića Radost iznosili 2.107.289,00 KM, od čega za plate i naknade 1.712.677,00 KM, za troškove energije, komunalnih, komunikacijskih i transportnih usluga 104.475 KM, za materijal za posebne namjene 112.427,00 KM. U izvještaju o izvršenju budžeta nije naznačeno koliko je Vrtić prikupio vlastitih sredstava kroz naplatu usluge koju pruža (u nekim godinama je to bilo 700.000 KM).
Te godine je, ilustracije ili poređenja radi, iz budžeta, između ostalog, za plate i naknade zaposlenih u Gradskoj upravi izdvojeno 7.442.943 KM i za ugovore o djelu 310.694 KM, za medijsku promociju grada 618.263,00 KM, od čega za Kozarski vjesnik 449.992,00 KM, 230.000,00 KM za vjerske institucije i objekte; za naknade odbornicima i komisijama 440.165,00 KM i podršku političkim partijama 98.759,00 KM; za troškove izbora 219.748 KM; za sudsku presudu za kanalizaciju za Mjesnu zajednicu Donji Orlovci naselje Janjića Pumpa i ostale sudske presude 1.084.377,00 KM (samo jedan od ostalih nepomenutih rashoda); izdaci za izgradnju vodovodne infrastrukture uz učešće građana (naknada AD Vodovodu i ostali izdaci) iznosili su 443.595,00 KM; za otplatu glavnice za zajmove primljene u zemlji 14.582.589,00 KM; za razvojne projekte i podsticaj zapošljavanju 1.416.430,00 KM; za unapređenje poljoprivrede 773.770 KM, od čega za popravke i poboljšanje plodnosti zemljišta 95.226,00 KM; za aktivnosti u fizičkoj kulturi grada 1.042.266 KM (za sportske klubove po programu 398.770,00 KM; zakup SD Mladost 249. 971,00 KM; finansiranje sporta 5.964,00 KM, teren s vještačkom travom 70.000,00 KM); za saveze, udruženja i ostale nevladine organizacije 851.258 KM (jednokratne pomoći, banjsko liječenje i dijelovi troškova sahrana penzionera 249.975,00 KM; sufinansiranje projekata omladinskih organizacija i programa mladih 50.000,00 KM, podrška izvrsnosti mladih talenata 4.800,00 KM, Crveni krst 93.100 KM, udruženja sa više od troje i više od četvoro djece 31.836,00 KM); za javne kuhinje 156.798,00 KM; Fond za natalitet 343.600,00 KM; za nabavku stalnih sredstava u obliku prava – troškovi projektovanja iz kredita – bilo je planirano 317.000,00 KM, realizovano je 174.928 KM; za opštu komunalnu potrošnju 1.007.201,00 KM; održavanje ulične rasvjete 359.206,00 KM; redovnu potrošnju javne rasvjete 518.626,00 KM; izdatke za infrastrukturu za led rasvjetu iz kreditnih sredstava 746.875,00 KM; učešće u Programu Smart City – planirano 80.000 KM, a realizovano nula KM; za rashode za stručne usluge (print sistem menadžment, održavanje računarske opreme i softvera) 121.968,00 KM; održavanje i izgradnju objekata u mjesnim zajednicama – planirano 1.044.700,00 KM, a realizovano 293.552,00 KM; za socijalno stanovanje – planirano 160.000,00 KM, a realizovano 61.746,00 KM; održavanje, rekonstrukciju i izgradnju puteva – planirano 8.493.514,00 KM, a realizovano 4.118.532,00 KM; troškove obrade kreditne dokumentacije za zajmove primljene u zemlji 200.000 KM; za boračko-invalidsku zaštitu 463.549,00 KM... Za manifestacije od posebnog interesa za promociju Grada izdvojeno je 280.935 KM, a za ostale kulturne manifestacije od značaja za grad (Prijedor Grad Murala, Svjetski dan horskog pjevanja, ŠA fest, Novogodišnje karaoke – djeca pjevaju hitove, IV Nektar garden fest I Svetosavska akademija) 81.406,00 KM; za pozorište 916.358,00 KM, od čega 726.486,00 KM za plate i naknade zaposlenima; za Galeriju Sreten Stojanović 91.275,00 KM, za Centar za prikazivanje filmova 259.425,00 KM, od čega za plate i naknade zaposlenima 156.435,00 KM; za Agenciju za ekonomski razvoj 386.635,00 KM, od čega za plate i naknade zaposlenima 337.158,00 KM, za biblioteku Ćirilo i Metodije 78.763,00 KM, a za Muzej Kozare 60.951,00 KM.
2022.
U okviru budžeta su vlastiti prihodi srednjih škola planirani u iznosu od 87.800,00 KM, a vrtića u iznosu od 720.000,00 KM.
Troškovi vrtića iznosili su 1.876.442,00 KM (za plate i naknade zaposlenima, 165.580,00 KM za redovno održavanje, 155.429,00 KM za materijal za posebne namjene, 110.460,00 KM za energiju, transport...).
Uz redovne budžete škola, u obrazovanje je ulagano kroz druge stavke: subvencije privatnim vrtićima 80.000,00 KM; Inkluzivne škole – inkluzivne zajednice 20.000,00 KM; grantovi za obrazovanje i vaspitanje 122.150,00 KM; grantovi za naučno-istraživački rad učenika u obrazovanju 4.000,00 KM; učešće u finansiranju naučno-istraživačkog rada 7.000,00 KM; doznake za izdavačku djelatnost 10.000,00 KM; studentske stipendije 773.000,00 KM; jednokratne pomoći studentima 47.850,00 KM; za takmičenje učenika osnovnih i srednjih škola 13.000,00 KM; učešće u finansiranju Rudarskog fakulteta 37.000,00 KM; investiciono održavanje, rekonstrukciju i adaptaciju zgrada i objekata (iz kredita) 85.023,00 KM; investiciono održavanje, rekonstrukciju i adaptaciju zgrada i objekata (iz vlastitih sredstava) 20.000,00 KM; nabavku postrojenja i opreme 7.015,00 KM; za razvoj školskog sporta 50.000,00 KM; udžbenike za učenike u stanju socijalnih potreba 10.000,00 KM; podršku izjednačavanju djece i omladine sa smetnjama u razvoju koju sufinansira Republika Srpska 62.000,00 KM; subvencije za sredstva za isplatu đačkog prevoza 70.014,00 КМ; prevoz đaka oštećenog sluha u Banjaluku 25.000,00 KM; sanaciju fasadnih staklenih stijena na Osnovnoj školi Desanka Maksimović (iz kreditnih sredstava) 45.000 KM – ostalo neutrošeno. Fasada će biti sanirana tek naredne godine, za šta će Opština dati 33.000,00 KM.
Opet poređenja radi, u okviru izvršenja budžeta iste godine je za medijsku promociju grada izdvojeno 701.000,00 KM, od čega 536.000,00 KM za Kozarski vjesnik; 134.982,40 KM za gradnju objekata (samo jedne vjerske zajednice); za plate zaposlenih u gradskoj upravi 7.962.714,04 KM; za naknade odbornicima, komisijama i odborima 471.100,00 KM; za učešće u finansiranju političkih partija 99.000,00 KM; za izbore 136.829,62 KM; za Strategiju razvoja Grada 50.000,00 KM, za teritorijalne vatrogasno-spasilačke jedinice 231.707,49 KM; po osnovu negativnih kursnih razlika iz poslovnih i investicionih aktivnosti 331.981,87 KM; za razvojne projekte i podsticaj zapošljavanja 1.456.745,95 KM (od čega subvencija za izmirenje duga za električnu energiju AD Vodovod Prijedor 340.000,00 KM); za promociju privrednih potencijala Grada Prijedora 40.000,00 KM; grant preduzeću Komunalne usluge a.d. Prijedor za smještaj pasa u azil 85.000,00 KM i dogradnju zgrade Poslovnog centra Prijedor iz kreditnih sredstava 175.000,00 KM; za unapređenje poljoprivrede 936.967,51 KM (od čega poticaj i razvoj poljoprivredne proizvodnje 695.238,10 KM, učešće u finansiranju JP Protivgradna preventiva Republike Srpske a.d. Gradiška 45.000,00 KM;); za poboljšanje plodnosti zemljišta 334.734,19 KM; za sport i aktivnosti u fizičkoj kulturi grada Prijedora 1.011.926,59 KM (od čega za sportske klubove i organizacije 399.467,00 KM, za zakup SD Mladost 250.000,00 KM, rezerve za sportske aktivnosti 194.162,44 KM, dok izgradnja reflektora na gradskom stadionu i sportske dvorane u Omarskoj nije realizovana, a bilo je predviđeno 2,8 miliona KM); za saveze, udruženja i nevladine organizacije 895.507,27 KM (jednokratne pomoći, banjsko liječenje i dijelovi troškova sahrana penzionera 299.900,00 KM, sufinansiranje projekata NVO 58.000,00 KM, ali grantovi NVO 0 KM, iako je bilo planirano 50.000,00 KM, udruženja u oblasti amaterizma u kulturi 145.850,00 KM, podrška izvrsnosti mladih talenata 5.680,00 KM, udruženja porodica sa više od troje i više od četvoro djece 39.854,00 KM); za javne kuhinje 215.132,66 KM; za vantjelesnu oplodnju 119.397,15 KM; za Fond za natalitet 341.150,00 KM; za program komunalne potrošnje i infrastrukture 3.260.506,33 KM (od čega opšta komunalna potrošnja 1.197.454,89 KM; javna rasvjeta – redovna potrošnja 549.931,66 KM, investicije ulične rasvjete 120.847,05 KM, izdaci za infrastrukturu za led rasvjetu 519.803.14 KM, sredstva za zaštitu čovjekove okoline 9.850,35 KM, snimanje stanja izvedenih radova primarne i sekundarne kanalizacione mreže u naseljima Tukovi, Čejreci i Svale – Čirkin polje – Orlovača 99.899,87 KM; sufinansiranje neprofitabilnih autobuskih linija 131.250,00 KM); za boračko-invalidsku zaštitu 625.020,05 KM (finansiranje organizacija porodica poginulih boraca 94.000,00 KM, finansiranje boračke organizacije 115.000,00 KM, pomoć u stambenom zbrinjavanju porodica poginulih boraca 150.000,00 KM, dopunska prava boraca 100.550,00 KM); po osnovu kamata za zajmove u zemlji 760.096,84 KM, za subvenciju Toplane a.d. Prijedor 2.194.810,00 KM; sudske presude 824.834,65 KM; Pozorište Prijedor 1.008.624,92 KM; Galeriju Sreten Stojanović 115.945,38 KM; Centar za prikazivanje filmova 248.346,79 KM (za plate i naknade zaposlenima 148.658,44 KM); za Narodnu biblioteku 98.458,16 KM; Muzej Kozare 83.734,48 KM; Agenciju za ekonomski razvoj grada Preda 458.950,00 KM, od čega 371.900,00 KM za plate i naknade zaposlenih; a za manifestacije od posebnog interesa za promociju Grada 422.863,83 KM (Doček Nove godine na trgu, Doček dječije Nove godine, Dan Republike, Dan Grada, Krsna slava Grada, Konferencija beba, Međunarodni dan djeteta, Selo veselo, Večeri kulturnog stvaralaštva, Dani zime na Kozari, Prijedorska zima 2023 – Zimska čarolija i Ostale gradske manifestacije od interesa za promociju Grada.
2023.
U 2023. godini za obrazovanje je planirano 8.303.554,00 KM, a izvršeno 7.877.274,00 KM.
Budžet vrtića je bio 2.771.407,00 KM, od čega je za plate i naknade zaposlenima potrošeno 2.115.007,00 KM, za energiju, telekomunikacijske i transportne usluge 114.099,00 KM, za materijal za posebne namjene 218.494,00 KM...
Uz redovne budžete srednjih škola, sredstva su izdvojena za: sufinansiranje boravka djece u privatnim predškolskim ustanovama 245.500,00 KM; subvencija đačkog prevoza 99.684,60 KM; Inkluzivne škole – inkluzivne zajednice 19.015,00 KM; grantovi za obrazovanje i vaspitanje 53.500,00 KM; grantovi za naučno-istraživački rad učenika u obrazovanju 2.000 KM (bilo planirano 4.000 KM); učešće u finansiranju naučno-istraživačkog rada 8.200,00 KM; prevoz đaka oštećenog sluha Banja Luka 20.098,00 KM; stipendije studentima i učenicima srednjih škola 470.400,00 KM; takmičenje učenika osnovnih i srednjih škola 12.990,00 KM; učešće u finansiranju Rudarskog fakulteta 39.000,00 KM; učešće Grada u rekonstrukciji Osnovne škole Mladen Stojanović u Ljubiji 12.000,00 KM; investiciono održavanje, rekonstrukcija i adaptacija zgrada i objekata iz vlastitih sredstava 11.005,00 KM; investiciono održavanje, rekonstrukcija i adaptacija zgrada i objekata iz kredita – Osnovna škola Jovan Cvijić Donja Dragotinja 58.469,00 KM; izgradnja vrtića putem prve emisije obveznica 3.149.151,00 KM; udžbenici za učenike u stanju socijalnih potreba 10.000,00 KM; podrška izjednačavanja djece i omladine sa smetnjama u razvoju koje sufinansira RS – planirano 86.000,00 KM, a realizovano 32.457,00 KM; razvoj školskog sporta 46.848,00 KM; sportske stipendije 49.200,00 KM (bilo planirano 48.000,00 KM).
Istovremeno je iz budžeta plaćena i medijska promocija grada u iznosu od 665.266,75 KM, od čega 500.000,00 KM za Kozarski vjesnik; vjerskim institucijama 260.000,00 KM; za plate i naknade zaposlenih u Gradskoj upravi 8.724.497,82 KM; za teritorijalne vatrogasno-spasilačke jedinice Prijedor 2.690.599,96 KM; naknade odbornicima, komisijama i odborima 517.681,62 KM i učešće u finansiranju političkih partija 99.000 KM, troškove izbora 38.265,52 KM; za razvojne projekte i podsticaj zapošljavanja 1.094.077,71 KM (od čega subvencija za izmirenje duga za električnu energiju AD Vodovod Prijedor 200.000,00 KM, subvencija Autotransportu AD 250.000,00 KM, grant Gradskoj tržnici 50.000,00 KM; za žensko preduzetništvo i samozapošljavanje i podsticanje novog zapošljavanja 228.183,00 KM); za poljoprivredu i ruralni razvoj 1.284.833,28 KM (podsticaj i razvoj u poljoprivrednoj proizvodnji 739.915,45 KM; nabavke mineralnog đubriva za projektnu sjetvu kukuruza 113.504,52 KM, učešće u finansiranju JP Protivgradna preventiva Republike Srpske a.d. Gradiška 45.000,00 KM, popravka i poboljšanje plodnosti zemljišta 69.517,00 KM...); za sport i aktivnosti u fizičkoj kulturi Grada Prijedora 4.235.387,57 KM (dotacije za sportske klubove i organizacije 448.030,00 KM, jednokratne pomoći sportskim klubovima 100.000,00 KM, sportske manifestacije od značaja za Grad 135.200,00 KM, zakup SD Mladost Prijedor 250.000,00 KM, izgradnja terena sa vještačkom travom po Projektu Razvoj infrastrukture omladinskog nogometa kroz širu društvenu zajednicu 81.900,00 KM, reflektori na Gradskom stadionu iz kreditnih sredstava 799.935,28 KM, sportska dvorana u Omarskoj iz Programa javnih investicija Republike Srpske 1.998.785,89 KM; rekonstrukcija sportske dvorane Mladost po Odluci br. 40-4013-1/23 – rekonstrukcija parketa 200.000,00 KM...); za NVO 564.710,65 KM (za učešće u finansiranju jednokratnih pomoći, upućivanja na banjsko liječenje i troškova dijela sahrana penzionera Grada 315.000,00 KM; sufinansiranje projekata omladinskih organizacija i programa mladih 50.000,00 KM, Sufinansiranje projekata NVO 50.000,00 KM, finansiranje omladinskog sektora Grada Prijedor 57.000,00 KM; Fond za natalitet Grada Prijedor 303.700,00 KM; za vantjelesnu oplodnju 82.500,00 KM; otplata glavnice po obveznicama u zemlji iz namjenskih sredstava 150.925,64 KM; otplata glavnice po obveznicama u zemlji 209.983,00 KM; održavanje ulične rasvjete 154.137 KM, Javna rasvjeta redovna potrošnja 759.726,71 KM; Investicije ulične rasvjete 69.173,32 KM; izdaci za infrastrukturu za led rasvjetu 415.642,00 KM; sufinansiranje neprofitabilnih autobuskih linija 106.100,00 KM; za javne kuhinje 247.319,40 KM; subvencija Toplani a.d. Prijedor 3.649.620,00 KM; za zaštitu čovjekove okoline 9.535,64 KM; za boračko-invalidsku zaštitu 659.742,00 KM (finansiranje boračke organizacije 110.000 KM; organizacije porodica poginulih boraca 84.600,00 KM, po Odluci o dopunskim pravima boraca i RVI 116.200,00 KM, novčana sredstva po javnom pozivu za pomoć u stambenom zbrinjavanju članova porodica poginulih boraca, RVI i boraca 163.500,00 KM...); Razvojna agencija Grada 542.807,03 KM.
Za manifestacije od posebnog interesa za promociju Grada izdvojeno je 431.728,02 KM (Doček Nove godine na Trgu, Doček dječije Nove godine, Dan Republike, Obilježavanje Dana grada, Obilježavanje Krsne slave grada, Konferencija beba, Međunarodni dan djeteta, Prijedorska zima 2023. godine – Zimska čarolija, ostale gradske manifestacije od interesa za promociju Grada), za kulturne manifestacije od značaja za Grad 175.630,04 KM; Pozorište Prijedor 1.193.486,56 KM; Galeriju Sreten Stojanović 135.470,36 KM; Centar za prikazivanje filmova 252.664,12 KM; Narodnu biblioteku Ćirilo i Metodije 91.734,59 KM; Muzej Kozara 92.156,80 KM).
Zaključak
Izvještaji o izvršenju budžeta su vrlo neprecizni: previše je neodređenih stavki kao ostali troškovi ili nepomenuti troškovi, nema broja korisnika pomoći ili korisnika prevoza (niti naziv prevoznika), broja korisnika grantova, broja zaposlenih, i slično.
Posmatrajući izdvajanje za obrazovanje može se zaključiti da općina izdatke planira inertno ili tradicionalno držeći se ustaljenih rubrika kao da se radi o nužnom teretu. Najbolji dokaz je 2024. godina: iako je opštinski budžet povećan za deset miliona (!) u odnosu na godinu ranije – planirana sredstva za obrazovanje su manja od utrošenih u 2023. godini! S obzirom na obrazloženje za šta su namijenjena dodatna sredstva, djeluje da je povećanje rezultat više improvizacije nego strategije.
Istovremeno, vjerske zajednice (uglavnom pravoslavna) uživaju siguran i konstantan budžetski priliv, što se za podršku nauci ne može reći: u 2023. je grant za naučno-istraživački rad učenika u obrazovanju sa planiranih 4.000,00 KM spao na pola. Dok su naknade odbornicima, komisijama i odborima premašile pola miliona, ovih 2.000,00 KM za rad učenika u nauci čini se kao šala.
Iz budžeta se ne vidi jasno kako je Odjeljenje za obrazovanje, zdravstvo, socijalnu zaštitu i pronatalitetnu i demografsku politiku, u čijoj je nadležnosti ova oblast, pratilo i proučavalo stanje u obrazovanju (možda postoje posebni godišnji izvještaji o tome, šta se proučilo i šta se na osnovu toga preduzelo kao mjera za unapređenje kroz kontinuiranu saradnju sa ustanovama predškolskog, osnovnog, srednjeg i visokog obrazovanja kao i kroz rad sa aktivima direktora osnovnih i srednjih škola i ostalim nadležnim tijelima iz ove oblasti, odnosno koje su mjere donošene kroz saradnju sa učeničkim i studentskim organizacijama čiji su programi orijentisani na zadovoljavanje potreba u oblasti obrazovanja).
Na osnovu svega dalo bi se zaključiti da Grad Prijedor stipendijama studentima, udžbenicima đacima i poklonima prvačićima kupuje socijalni mir ili se dodvorava građanima i da nema ambicije da unapređuje obrazovanje.
Napomena:
Dokumenti koje smo analizirali obima su oko 500 stranica, od kojih su mnoge tabele, često u formatu koji nije automatski pretraživ. Forma budžetskog nacrta/plana/izvještaja je knjigovodstvena, i kao takva sačinjena je stručnim jezikom i po stručnim pravilima, što je čini komplikovanom za knjigovodstvene laike. Budući da se radi o podacima od ključne važnosti za ocjenu kvaliteta rada izvršne vlasti, neophodno je osmisliti formu u kojoj bi informacije bile prevedene na jezik razumljiv stanovništvu.
Nakon pažljivog čitanja izvještaja o realizaciji budžeta u protekle četiri godine, odgovorite na nekoliko zanimljivih pitanja iz KVIZA i zabavite se pomažući Načelinku da odgovori na pitanje!
Budžet je samo jedan od načina da se prati i pokuša razumjeti odnos lokalne vlasti prema obrazovanju. Kako taj odnos vide građani, stanovnici opštine, roditelji, đaci i studenti, prosvjetni radnici, zastupnici i gradonačelnik, čitajte u članku koji ćemo objaviti za nešto manje od mjesec dana.
Vrijeme je da obrazovanje postane tema lokalnih izbora!
