Prema Kolektivnom ugovoru za djelatnost predškolskog odgoja i osnovnog odgoja i obrazovanja Kantona Sarajevo, početni koeficijent za obračun plaće nastavnika sa sedmim stepenom stručne spreme i nastavnika sa završenim prvim i drugim stepenom bolonjskog ciklusa (što je po starom VI i VII stepen) je 4,18, a početni koeficijent nastavnika sa šestim stepenom stručne spreme (što je po starom viša škola ili po novom prvi stepen visokog obrazovanja, odnosno dodiplomski) je 3,75.
Koeficijenti su različiti, a prema članu 46. Kolektivnog ugovora, pri određivanju iznosa plata i naknada za radnike poštivat će se načelo jednakosti plata, u skladu sa Zakonom o radu; a prema načelu jednakosti plata pod radom jednake vrijednosti podrazumijeva se rad koji zahtijeva isti stepen stručne spreme, istu radnu sposobnost, odgovornost, fizički i intelektualni rad, vještine, uslove rada i rezultate rada. Iz ovog člana proizilazi (logično nelogičan) zaključak da nastavnici različite stručne spreme ostvaruju različite rezultate, iako svi rade po istom nastavnom planu i programu, odnosno dužni su ostvarivati iste ciljeve! Da li je iko ikada izmjerio vrijednost rada nastavnika različite stručne spreme?
Ako uzmemo tačnim da rezultati rada nastavnika zavise od stručne spreme, narušeno je pravo učenika na jednako obrazovanje jer – nekim učenicima matematiku predaje nastavnik sa višom stručnom spremom, nekim nastavnica sa visokom stručnom spremom, nekim magistar nauka, a nekim doktorica nauka. Ali nisu samo đaci diskriminirani, nego postoje i diskriminirani nastavnici. Ako uzmemo u obzir Osnove kvalifikacijskog okvira koje su stupile na snagu objavljivanjem u Službenom glasniku BiH 25. aprila 2011. godine – ekvivalent za prvi ciklus visokog obrazovanja (bachelor ili baccalaureat) je viša škola ili viša stručna sprema, a ekvivalent za drugi ciklus (master) je fakultet – osnovne studije ili visoka stručna sprema! I Zakon o osnovnom odgoju i obrazovanju Kantona Sarajevo izjednačava nastavnike sa završenim prvim ciklusom bolonjskog visokoobrazovnog procesa i nastavnike sa višom stručnom spremom time što od obje kategorije zahtijeva doškolovanje. A koeficijenti za obračun plaća su u školama različiti – nastavnici sa višom stručnom spremom imaju niži koeficijent.
A šta se događalo u osnovnim školama od 2004. godine, kada su počele reforme u oblasti osnovnog, srednjeg i visokog obrazovanja, do 2020. godine? U osnovnim školama većinu nastavnog osoblja činili su nastavnici sa višom stručnom spremom, a razlika u plaći između nastavnika sa višom stručnom spremom i onih sa visokom stručnom spremom bila je oko 30 KM.
Reformskim procesima u osnovnom i visokom obrazovanju počeo je postupan rast razlika u visini koeficijenata za obračun plaće nastavnika sa višom stručnom spremom i nastavnika sa visokom stručnom spremom, i to prvi put 2006, a zatim 2009. godine. Prema osnovnom reformskom dokumentu – Koncepcija devetogodišnje osnovne škole – u osnovnim školama trebali su raditi samo magistri struke, pa se može pretpostaviti da je ovo bio način da se nastavnici animiraju na doškolovanje, ali o vlastitom trošku. Tako je i bilo!
Zbog razlike u koeficijentima za obračun plaće većina nastavnika sa višom stručnom spremom doškolovala se o vlastitom trošku, ali su imali različite troškove jer su neki doškolovanje morali početi od prve godine, a neki su odmah upisali treću godinu I ciklusa bolonjskog visokoobrazovnog procesa. Veliki broj nastavnika i profesora sa visokom stručnom spremom u tom periodu upisao je još jednu godinu studija da bi postali magistri, jer su neki fakulteti pružali takvu mogućnost.
Budući da su potrošili mnogo svojih teško zarađenih plaća na doškolovanje, možda je bolje da ne znaju za Pravilnik o ekvivalenciji ranije stečenih akademskih titula, naučnih i stručnih zvanja, po kojem su sve to mogli steći predajom zahtjeva za ekvivalenciju ranije stečene akademske titule i uplatom 400 KM za troškove postupka, ali – nastavnici ne znaju, a niko ih ne obavještava o tome!
Naime, Vijeću Ministara Bosne i Hercegovine su od početka implementacije bolonjskog sistema trebale četiri godine da donese Osnove kvalifikacijskog okvira, a Senatu Univerziteta u Sarajevu je od donošenja Osnova kvalifikacijskog okvira trebalo devet godina da donese Pravilnik o ekvivalenciji ranije stečenih akademskih titula, naučnih i stručnih zvanja! Usvojen je 2020, a 2018. godine je Skupština Kantona Sarajevo donijela Odluku o visini troškova postupka ekvivalencije ranije stečenih akademskih titula, naučnih i stručnih zvanja i ti troškovi iznose 400.00 KM!
